Bruksela, Warszawa — Unia Europejska oficjalnie dodała norkę amerykańską (Neogale vison) do listy inwazyjnych gatunków obcych stanowiących zagrożenie na terenie całej wspólnoty, co może docelowo doprowadzić do zakazu hodowli tego gatunku zwierząt na futro w całej UE. Organizacja ochrony zwierząt Humane World for Animals Europe (dawniej Humane Society International) ostrzega, że samo wpisanie na listę nie zlikwiduje hodowli norek, jeśli Komisja Europejska (KE) zezwoli państwom członkowskim na wydawanie zezwoleń hodowcom w ramach odstępstwa, skutecznie omijającego zakaz.
Organizacja Humane World for Animals napisała już do Komisji, apelując o nierozpatrywanie wniosków o odstępstwo do czasu opublikowania odpowiedzi na petycję w ramach Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej, pod którą zebrano1,5 miliona podpisów. Petycja wzywała do wprowadzenia zakazu hodowli zwierząt na futra w całej UE. KE zobowiązała się do jej rozpatrzenia i oczekuje się, że do marca 2026 r. przedstawi wniosek legislacyjny, który mógłby utorować drogę do wprowadzenia zakazu hodowli zwierząt futerkowych we wszystkich unijnych państwach.
Dr Joanna Swabe, z Humane World for Animals Europe, mówi: „Wpisanie norki amerykańskiej na listę inwazyjnych gatunków obcych stanowi wyraźny sygnał, że przyrodnicze i etyczne koszty hodowli norek nie mogą być dłużej tolerowane. Powinno to dać państwom członkowskim jasną podstawę prawną do zamknięcia ferm futrzarskich. Istnieje jednak ryzyko, że kilka krajów, które wciąż zgadzają się na hodowlę zwierząt na futra, będzie próbowało ominąć ten zakaz. Priorytetem Komisji Europejskiej musi być zatem uwzględnienie woli ponad 1,5 miliona obywateli poprzez wprowadzenie stałego zakazu wszelkiej hodowli zwierząt na futra w UE – ze względów etycznych, ekologicznych i związanych z dobrostanem zwierząt”.
Zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1143/2014 państwa członkowskie będą zobowiązane do zakazu hodowli, sprzedaży, przetrzymywania, transportu i uwalniania norki amerykańskiej. Państwa członkowskie będą też miały obowiązek wsparcia hodowców w okresie przejściowym poprzez programy rekompensat, szkoleń i pomocy w przebranżowieniu.
Chociaż rozporządzenie mogłoby przyspieszyć zamknięcie ferm futrzarskich w krajach takich jak Hiszpania, która już zadeklarowała zamiar zakazu hodowli na futra w ramach swojej strategii ochrony różnorodności biologicznej, inne kraje, takie jak Dania, Grecja i Finlandia, mogłyby dążyć do podważenia zakazu, i wnioskować o kontynuację hodowli norek w ramach derogacji. Kiedy w 2019 roku jenot został dodany do listy gatunków inwazyjnych, Finlandia i Polska skorzystały z takiego odstępstwa i uzyskały zgodę na kontynuację hodowli jenotów, pomimo przytłaczających dowodów na zagrożenie, jakie jest z nią związane.
Dr Swabe kontynuuje: „Biorąc pod uwagę, że ważyć się będą losy ogólnounijnego zakazu hodowli na futra, Humane World for Animals Europe apeluje do Komisji Europejskiej, aby nie udzielała państwom członkowskim zezwoleń na odstępstwa dotyczące hodowli norek. Udzielenie takich zgód już teraz nie tylko podważyłoby nie tylko zasady unijnego prawa dotyczącego ochrony środowiska, ale także oznaczałoby kosztowne modernizacje infrastruktury na fermach futrzarskich – takie jak montaż ogrodzeń i monitoringu – co w tym przypadku oznaczałoby przedłużenie cierpienie zwierząt”.
Podstawowe informacje o norce amerykańskiej w Europie
• Norka amerykańska, pochodzi z Ameryki Północnej, i została sprowadzona do Europy na początku XX wieku w celu hodowli na futra, a w niektórych przypadkach została celowo wypuszczona na wolność. Z biegiem czasu miliony norek uciekły z ferm, tworząc dzikie populacje na wolności, które obecnie stanowią zagrożenie dla rodzimych gatunków ptaków, płazów, małych ssaków i ryb, a także dla krytycznie zagrożonej norki europejskiej, przyczyniając się do spadku jej liczebności.
• Do 2024 roku, pomimo spadającego popytu na futra i rosnącego sprzeciwu społecznego, około 6 milionów norek amerykańskich nadal było przetrzymywanych w niewoli na fermach futrzarskich w UE, między innymi w Polsce, Hiszpanii, Finlandii i Grecji. Dwadzieścia dwa kraje europejskie, w tym 16 państw członkowskich, zakazały już hodowli zwierząt futerkowych, w tym Estonia, Łotwa, Litwa i Rumunia; a w Szwecji nie ma już działających ferm futrzarskich.
• Po sukcesie inicjatywy obywatelskiej „Fur Free Europe” Komisja Europejska zobowiązała się do oceny działań, które mogłyby doprowadzić do zakazu hodowli zwierząt na futra. Obecnie trwa proces, w którym zostaną zebrane uwagi wszystkich grup interesariuszy, a następnie ma powstać opinia Europejskiego Urzedu ds. Bezpieczeństwa Żywności dotyczących zwierząt hodowanych na futro. Na podstawie tych danych Komisja ma przedstawić wniosek ustawodawczy do marca 2026 r., który może utorować drogę do zakazu zarówno hodowli zwierząt na futra, jak i wprowadzania na rynek UE produktów futrzarskich.